از سال ۱۹۸۰، سازمان جهانی گردشگری سازمان ملل متحد سالانه روز ۲۷ سپتامبر را به عنوان روز جهانی گردشگری جشن می‌گیرد. اساسنامه این روز در تاریخ ۲۷ سپتامبر سال ۱۹۷۰ به تصویب سازمان جهانی گردشگری رسید. انتخاب و تصویب این روز نقطه عطفی در گردشگری جهانی محسوب می‌شود. هدف از گرامی داشت چنین روزی، بالا بردن سطح آگاهی در مورد نقش گردشگری در جامعه جهانی و نشان دادن چگونگی تاثیر گردشگری بر ارزش‌های اجتماعی، فرهنگی، سیاسی و اقتصادی در سراسر جهان است.
سازمان جهانی جهانگردی سازمان ملل متحد هرساله روز ۲۷ سپتامبر برابر با پنجم مهرماه را به عنوان روز جهانی گردشگری جشن می‌گیرد.سازمان میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری نیز با توجه به این سنت جهانی هر سال مراسمی را کاملا رسمی و غیر مردمی برگزار می‌کرد که بیشتر بهانه‌ای بود برای تجلیل از فعالان گردشگری کشور اما اواخر هفته گذشته با صدور اطلاعیه‌ای با اشاره به گرامیداشت ایام سوگواری محرم و حفظ حرمت هفتمین شب شهادت حضرت امام حسین (ع) اعلام کرد: «امسال به‌منظور پرهیز از همایش‌های متعدد و موازی، مراسم جداگانه‌ای به‌مناسبت روز جهانی جهانگردی از سوی این سازمان برگزار نمی‌شود، ولی ادارات کل استانی با حفظ شئونات و حرمت این ایام همچون سنوات گذشته ویژه‌برنامه‌هایی خواهند داشت.»
این سازمان همچنین اطلاع داد: «روز پنجم مهر به‌مناسبت روز جهانی جهانگردی، بازدید از موزه‌ها و کاخ‌موزه‌ها و تمام اماکن تحت پوشش سازمان میراث‌فرهنگی در سراسر کشور برای گردشگران و همه هموطنان رایگان است.»
جهانگردی چیست؟
پدیده ی مسافرت را از محلی به محل دیگر و از کشوری به کشور دیگر، بدون در نظر داشتن قصد مهاجرت، اشتغال یا اقامت مستمر، جهانگردی گویند. از دید سازمان ملل «جهانگرد یا گردشگر کسی است که کشوری غیر از کشور محل اقامت خود را مورد بازدید قرار دهد، مشروط بر اینکه، این بازدید به منظور احراز هیچگونه شغل و کسبی نباشد و حداقل ۲۴ ساعت و حداکثر سه ماه در کشور میزبان توقف نماید و مسافرت او مبنی بر یکی از علل زیر باشد: تفریح، استراحت، گذراندن تعطیلات، امور خانوادگی، درمان و امور پزشکی، ورزش، امور مذهبی، مأموریت یا شرکت در هم اندیشیها.»
جهانگرد یا گردشگر کسی است که کشوری غیر از کشور محل اقامت خود را مورد بازدید قرار دهد.
تاریخچه ی جهانگردی
تاریخچه ی جهانگردی را، میتوان به گذشته های دور نسبت داد. چنانکه در دوران پیش از اسلام، برخی از یونانیان و رومیان به ایران سفر میکردند. پاره ای از آنان چون “هردوت” و “گزنفون” سفرنامه هائی با موضوع دیدار از ایران نوشته اند. در دوران بعد از اسلام نیز، نخستین کسی که از مغرب زمین به ایران سفر کرد و سفرنامه هائی در این باره نوشت “بنیامین تودلای” اسپانیائی بود که در سال ۱۱۵۹م. به کشورهای مختلف از جمله ایران سفر کرده است.
در گذشته های دور، مردانی که شهامت و جسارت رویاروئی با مشکلات را به جان می خریدند و مدت های مدیدی در بیابان ها و صحراها و از میان راه های پرخطر رد میشدند تا به شهر و دیاری برسند، سیاح می نامیدند؛ نظیر ابن بطوطه، ناصر خسرو، مارکوپولو.
در قرن نوزدهم اصطلاح جهانگرد یا توریست [Tourist] جایگزین سیاح شد. در آن زمان اشراف زادگان فرانسوی، برای تکمیل تحصیلات و کسب تجربه های لازم زندگی مسافرت می کردند. این جوانان، در آن زمان توریست نامیده می شدند. بعدها این اصطلاح برای کسانی به کار رفت که برای سرگرمی، وقت گذرانی و گردش، به فرانسه سفر میکردند. این اصطلاح، با گذشت زمان به مسافرت خارج از فرانسه نیز تعمیم داده شد و به همه ی افرادی که به خارج از کشور محل اقامت خود مسافرت می کردند، توریست گفته شد.
اطلاعات تاریخی، نشان می دهد که مسافرت برای استراحت و تفریح، از اوایل قرن شانزدهم میلادی شروع شده و نمی توان انگیزه ی اصلی سیاحان معروفی چون: ابن بطوطه، واسکودوگوما، کریستف کلمب و مارکوپولو و مانند اینها را، تفریح و استراحت دانست. اینان، سیاحانی حرفه ای بودند که برای کشف سرزمین های جدید، تجارت، ماجراجوئی، شناخت اقوام و ملت های دیگر و یا زیارت، گام در سفرهای چندین ساله می گذاشتند.
سازمان جهانی گردشگری (UNWTO)
سازمان جهانی گردشگری به اختصار (UNWTO) مستقر در شهر مادرید اسپانیا، یکی از نمایندگی‌های سازمان ملل است که وظیفه هدایت صنعت گردشگری را دارد. سازمان جهانی گردشگری به عنوان محل گفتگوی کشورها درباره سیاست‌ها و تجارب عملی آنها درباره دانش گردشگری است. این سازمان نقش مرکزی و مهمی در ترفیع وضعیت تعهد و توانایی‌های موجود کشورهای در حال توسعه در زمینه گردشگری دارد.
انواع جهانگردی
جهانگردی بر حسب اغراضی که مردم به جهت آن سفر میکنند، دارای اقسام ذیل است:
۱- جهانگردی تفریحی؛ افراد یا دسته‌هایی را شامل می‌شود که با هدف تفریح، استراحت، گذراندن تعطیلات از سرزمین خود به سفر می‌روند.
۲- جهانگردی درمانی؛ شامل افرادی می‌شود که برای استفاده از تغییرات آب و هوا، با هدف پزشکی و درمانی و استفاده از آبهای معدنی، اقدام به مسافرت میکنند.
۳- جهانگردی فرهنگی؛ که در آن افراد برای آشنایی با فرهنگ و هنر و آداب و رسوم ملل مختلف، آثار تاریخی و مطالعه علمی، اقدام به سفر میکنند.
۴- جهانگردی مذهبی؛ هدف از این نوع جهانگردی زیارت اماکن مقدسه، بازدید از اماکن مذهبی مثل مساجد و کلیساها و معابد قدیمی، شرکت در مراسم عبادی و …
۵- جهانگردی ورزشی؛ که هر نوع مسافرتی را که به منظور فعالیتهای ورزشی انجام می گیرد، شامل می‌شود؛ مانند کوهنوردی، شکار، شرکت در مسابقات و تماشای مسابقات و…
۶- جهانگردی تجاری؛ مثل مسافرتهایی که افراد برای شرکت در بازارها و نمایشگاهای کالا و صنایع تأسیسات کارخانه‌ای و نظایر آن انجام می‌دهند.
۷- جهانگردی سیاسی؛ مسافرت به منظور شرکت در جشن‌های بینالمللی و مراسم خاص و کنگره‌ها و کنفرانسها را جهانگردی سیاسی می‌گویند.
توسعه جهانگردی برای رشد اقتصادی و اجتماعی
جهانگردی دارای خاصیّت ویژه‌ای است که میتوان آن را به منزله ی نیروی محرک توسعه اقتصادی در تمام کشورها محسوب داشت. هیچ کشوری را نمی‌توان یافت که فاقد مواد اولیّه لازم برای توسعه جهانگردی باشد. آنچه که کشورها را از هم متمایز می‌سازد، خود به تنهایی جاذبه جهانگردی به شمار می‌رود. طرحهای جهانگردی در کشورهای در حال توسعه از طریق ارائه کمکهای فنی و مالی به طور وسیعی از طرف بیشتر سازمانهای مالی بینالمللی و دفاتر تأمین‌کننده کمکهای اقتصادی و مالی جهانی مورد حمایت قرار گرفته است.
سازمان جهانی گردشگری سازمان ملل متحد، در دوازدهمین جلسه این سازمان در استانبول در اکتبر سال ۱۹۹۷ تصمیم گرفت هر سال یک کشور را به میزبان جشن انتخاب کند.
موضوع و میزبانان جشن روز جهانی گردشگری در سالهای قبل به ترتیب زیر است:
• ۱۹۸۰: نقش گردشگری در حفاظت از میراث فرهنگی، صلح و درک متقابل
• ۱۹۸۱: گردشگری و کیفیت زندگی
• ۱۹۸۲: احترام در سفر: مهمانان خوب و میزبان خوب
• ۱۹۸۳: سفر و تعطیلات یک حق و یک مسئولیت همگانی
• ۱۹۸۴: گردشگری برای درک بین المللی، صلح و همکاری
• ۱۹۸۵: گردشگری جوانان: میراث فرهنگی و تاریخی برای صلح و دوستی
• ۱۹۸۶: صنعت گردشگری و توریسم: یک نیروی حیاتی برای صلح جهانی
• ۱۹۸۷ : گردشگری برای توسعه
• ۱۹۸۸ : صنعت گردشگری و توریسم: آموزش برای همه
• ۱۹۸۹: جابه جایی آزاد گردشگران و خلق یک جهان
• ۱۹۹۰: صنعت گردشگری و توریسم (” اعلامیه لاهه در گردشگری ” )
• ۱۹۹۱: ارتباطات، اطلاعات و آموزش و پرورش : خطوط انتقال نیرو در توسعه صنعت گردشگری
• ۱۹۹۲ : صنعت گردشگری و توریسم : یک عامل رو به رشد برای همبستگی اجتماعی – اقتصادی و تعامل مردم با یکدیگر
• ۱۹۹۳: توسعه گردشگری و حفاظت از محیط زیست
• ۱۹۹۴: کارکنان با کیفیت، گردشگری با کیفیت
• ۱۹۹۵ : سازمان تجارت جهانی: خدمات گردشگری جهانی برای بیست سال
• ۱۹۹۶ : صنعت گردشگری و توریسم : یک عامل تحمل و صلح
• ۱۹۹۷: گردشگری: فعالیت های پیشرو در قرن بیست و یکم برای ایجاد شغل و حفاظت از محیط زیست
• ۱۹۹۸: مشارکت بخش عمومی و خصوصی : کلیدی برای توسعه صنعت گردشگری و ترویج آن (میزبان: مکزیک )
• ۱۹۹۹: گردشگری : حفظ میراث جهانی برای هزاره جدید (میزبان: شیلی )
• ۲۰۰۰: تکنولوژی و طبیعت: دو چالش گردشگری در آغاز قرن بیست و یکم (میزبان: آلمان )
• ۲۰۰۱ : صنعت گردشگری و توریسم: صلح و گفت و گوی تمدنها (میزبان: ایران )
• ۲۰۰۲: اکوتوریسم ، کلیدی برای توسعه پایدار (میزبان: کاستاریکا )
• ۲۰۰۳: گردشگری: نیروی محرکه برای کاهش فقر، ایجاد شغل و هماهنگی اجتماعی (میزبان: الجزایر )
• ۲۰۰۴: ورزش و گردشگری: دو نیروی زنده برای درک متقابل فرهنگ و توسعه جوامع (میزبان: مالزی )
• ۲۰۰۵: سفر و حمل و نقل: از تصور ژول ورن تا واقعیت قرن ۲۱ (میزبان: قطر )
• ۲۰۰۶: صنعت گردشگری و توریسم غنی (میزبان: پرتغال )
• ۲۰۰۷: گردشگری درب های باز می شود برای زنان ( میزبان: سری لانکا)
• ۲۰۰۸: گردشگری در پاسخ به چالش تغییرات آب و هوا و گرم شدن کره زمین (میزبان: هند)
• ۲۰۰۹ : گردشگری – جشن تنوع ( میزبان: آفریقا)
• ۲۰۱۰ : گردشگری و تنوع زیستی (میزبان: چین)
• ۲۰۱۱ : صنعت گردشگری و لینک کردن فرهنگها (میزبان: مصر)
• ۲۰۱۲: گردشگری و توسعه پایدار انرژی (جزایر قناری Gran Canaria)
۲۰۱۳: گردشگری و آب: محافظت از آینده مشترک ما(میزبان: مالدیو)
سال ۲۰۱۴ مکزیک گردشگری و توسعه جامعه
سال ۲۰۱۵ بورکینافاسو اسپانیا با موضوع یک میلیارد گردشگر,یک میلیارد فرصت میزبان این جشن ها بوده اند.
۲۰۱۶ بانکوک پایتخت تایلند با موضوع ترویج دسترسی جهانی کشور میزبان جشن جهانی گردشگری بود.
سال ۲۰۱۷ کشور قطر میزبان جشن جهانی گردشگری با موضوع گردشگری پایدار ابزاری برای توسعه بود.
هی بیب هورا گرامی میدارد روز جهانی جهانگردی را
منبع:
بیتوته
ویکی پدیا
کانون چهارسو
خبرگزاری دانشجویان ایران ,ایسنا
کارناوال
